فقدان عقل در شاهنامه فردوسی ؛ از نقدهای ابراهیم گلستان و احمد شاملو تا روایت نظامی عروضی

فقدان عقل در شاهنامه فردوسی

زمان تقریبی مطالعه: ۵ دقیقه شاید طبیعی باشد که هر آدم و اثر بزرگی مخالفان و منتقدان بزرگی هم داشته باشد. در مورد فردوسی و شاهکار او، شاهنامه، نیز چنین مخالفان و منتقدانی وجود داشته و دارند. از ستایش جهانی تا نکوهش وطنی فردوسی از قرن هجدهم که جهانیان با شاهنامه فردوسی آشنا شدند این اثر همواره به عنوان بزرگترین حماسه ملی ایران و یک شاهکار ادبی جهانی ستوده شده است. سنت بوو، شاعر و منتقد ادبی فرانسوی، آن را اثر «کلاسیک بزرگ عالم بشریت» نامید و ژان ژاک آمپر، مورخ و منتقد مشهور فرانسوی، برای شاهنامه جایگاهی برتر از ایلیاد و اودیسه هومر و…

ادامه مطلب

خوانشی از شعر «دوقماچی قیز» اثر استاد ستار سوقی

زمان تقریبی مطالعه: ۷ دقیقه مجموعه شعر ساوچی از استاد ستار سوقی (چاپ دوم، بهار ۱۳۸۵، گرگان: موسسه فرهنگی و انتشاراتی مختومقلی فراغی) شامل ۶۲ قطعه شعر است که ۱۰ قطعه آن را قالب رباعی تشکیل می‌دهد. از باقی ۵۲ قطعه، ۳ شعر (جرن قیز، دوقماچی قیز و ترکمن حالی حالچاسی) به قالی، قالیچه و دختران قالی‌باف ترکمن اختصاص دارد. در این میان، شعر «دوقماچی قیز» ویژگی‌های فرمی منحصربه‌فردی دارد که قصد دارم در این نوشته، در حد بضاعت، به آن بپردازم و خوانش، تحلیل و نقد خود را، عمدتا از منظری روانشناختی، از این شعر خاص ارائه کنم. ناگفته پیداست که هر خوانشی با…

ادامه مطلب

در محفل گفت‌وگوی چهار ستون شعر نو

کتاب گفت و گوی شاعران

زمان تقریبی مطالعه: ۶ دقیقه این هفته دو شب شانس این را داشتم که در محفل گفت‌وگوی چهار شاعر نامدار شعر نو باشم: شاملو، فروغ، سهراب و اخوان ثالث. در مجلسی که بیش از نیم قرن پیش، یک دهه قبل از تولد من، برگزار شده بود. آری، گویی ماشین زمان مدت‌هاست که اختراع شده است! همه چیز از خواندن مصاحبه‌ای شروع شد با زردشت اخوان ثالث که از قضا پسر آن شاعر نامدار است. زردشت که برای نشر آثار پدرش «انتشارات زمستان» را تاسیس کرده است، از انتشار کتابی صحبت کرده بود با عنوان «گفت‌وگوی شاعران» که با پیگیری استاد هندی‌‌الاصل دانشگاه‌های برکلی و ایلی‌نویز…

ادامه مطلب

جلوه‌گری‌های عروس شعر در رباعیات نازمحمد پقه (به مناسب نوزدهمین سالروز درگذشت او)

نازمحمد پقه

زمان تقریبی مطالعه: ۸ دقیقه چند سال پیش که بود که برای اولین بار با نازمحمد پقه آشنا شدم و با خواندن اولین قطعه شعر از او احساس کردم که ارتباط دیرینه‌ای با وی دارم. به همین دلیل دوست دارم همچون دوستان و نزدیکان دوران حیاتش او را نازجان صدا کنم و به مناسبت سالروز درگذشتش در ۲۳ شهریور یادی از او کنم و علیرغم این آشنایی دیرهنگام، در حد توان خویش، به شعر و شاعری او بپردازم. معدود اطلاعاتی که از او در اینترنت یافت می‌شود نشان می‌دهد که در اول فروردین  سال ۱۳۳۸ در روستای شغال تپه (آزاد تپه فعلی)، واقع در بین…

ادامه مطلب

گل شادی کجا می‌شکفد؟

گل شادی کجا می‌شکفد؟

زمان تقریبی مطالعه: ۴ دقیقه …آن مرد به سوی شرق اشارت کرد و من راه مشرق در پیش گرفتم. راه دور بود، آفتاب آخته، تن خسته و دلی پرغصه. به سایه‌ی سنگی پناه بردم. آسودم و خواب مرا در ربود. در خواب بُدم مرا خردمندی گفت: کز خواب کسی را گل شادی نشکفت. برخاستم و به دنبال گل شادی به راه افتادم. رفتم و رفتم تا به دشتی رسیدم. دشت‌هایی چه فراخ، کوه‌هایی چه بلند. در گلستانه چه بوی علفی می‌آمد. آن سوی سپیداری بلند، شاعری دیدم که با تپش پنجره‌ها وضو ساخت و به یک گل سرخ سجده برد. منتظر ماندم نمازش تمام شود….

ادامه مطلب

رود ماهیان مرده

رود ماهیان مرده

زمان تقریبی مطالعه: < 1 دقیقه زن زیبایی آمد لب رود بر فلس ماهی مرده قطره اشکی چکید اشکی دیگر بر سنگ سیاه کف رود نشست رود ماهیان مرده رود حشرات خشکیده رود غنچه‌های پژمرده از میان این همه رود جز چند تایی جاری نیست رود رنج رود جهل رود ستم و رودی که از روی زیبا جاریست تهران-سی‌ام مرداد چهارصد  

ادامه مطلب

سِلِبریتیِ خوشبخت

سلبریتی خوشبخت

زمان تقریبی مطالعه: < 1 دقیقه در آن سویِ پِیْجِ اینسْتایِ با فالووِرِ میلیونیِ سِلِبریتیِ خوشبختْ دختری نشسته تنها بریده بدبختْ با یکصد عدد قرص ضد افسردگی از بهترین برَنْدِ خارجی در دست موسی توماج ایری چهارم خرداد ۱۴۰۰ تهران  

ادامه مطلب

من، خیام و دایرۀ وجود

زمان تقریبی مطالعه: ۷ دقیقه امروز ۲۸ اردیبهشت، روز بزرگداشت حکیم عمر خیام است. به همین خاطر می‌خواهم به آشنایی خودم با خیام و تاثیری که روی من داشت بپردازم. من در سایت مطلبی مفصل‌تر در ابداعات خیام در ریاضیات نوشته‌ام و اینجا می‌خواهم نگاهی به جنبه فلسفی رباعیات او آنگونه که فهم کرده‌ام، بیندازم. در مطلب دیگری، نوشتم که در کودکی در آن شب‌های تار ترکمن‌صحرا، قبل از خواب به یک بازی خیالی می‌پرداختم که بعدها اسم آن را بازی دایرۀ وجود گذاشتم. در این بازی، من دایره‌ای را در ذهنم فرض می‌کردم و به مرور تمام موجودات، حتی خدا، را در آن قرار…

ادامه مطلب

ماه و ماهیا و معنای زندگی

زمان تقریبی مطالعه: ۲ دقیقه ایفا کردن نقش یک والد (پدر یا مادر) وظیفه‌ای دشوار و سنگین است. این دشواری معمولاً به مراقبت و تأمین وسایل و امکانات رفاهی بچه‌ها نسبت داده می‌شود اما در واقع دشوارترین بخش، مربوط به آن چیزی است که روح، احساس و شخصیت آن‌ها را شکل می‌دهد، یا همان چیزی که تربیت می‌نامیم. یادم نمی‌آید که جایی برای تربیت فرزندان آموزشی دیده باشم. برای همه مردان و زنان، پدر و مادر شدن امری طبیعی است اما هیچ کس به‌طور ذاتی دارای دانش و مهارت تربیت کردن نیست. وقتی که خودت هنوز سؤال‌های بی‌پاسخ بیشماری داری و در راه انسان شدن…

ادامه مطلب

بوبن: مردی که اسیر گهواره بود

زمان تقریبی مطالعه: ۴ دقیقه در مطلب بداهت زندگی در بهشت که درباره امیلی دیکنسون بود گفتم که باید مطلبی هم درباره کریستیان بوبن بنویسم و این نوشته همان است. با بوبن از طریق کتاب رفیق اعلی (۱) آشنا شدم. با خواندن صفحاتی از کتاب با خود گفتم که چقدر شبیه دیکنسون است، نوشته‌هایی شاعرانه با مضامین کودکی، تنهایی، عشق و مرگ. نوشته‌هایی که از زیبابینی، لطافت و معنویتی معصومانه سرشار است. وقتی که در کتاب دیگرش اسیر گهواره (۲)، که شرح حالش است، خواندم که مستقیما به دیکنسون پرداخته بسیار برایم جالب بود. او می‌نویسد: «روزی که زندگی امیلی دیکنسون را کشف کردم، بزرگترین…

ادامه مطلب