خودنبوغ شناسی
علیرغم هر باور منفی و محدودکننده‌ای که ممکن است از کودکی در ذهنمان کاشته باشند، هر یک از ما موجودی منحصر به فرد هستیم با قابلیت‌ها و استعدادهایی منحصر به فرد.
«جایی هست که جز تو هیچ کس نمی‌تواند آن را پُر کند. کاری هست که جز تو هیچ کس قادر به انجامش نیست.» افلاطون
شکوفایی و ظهور این نبوغ طبیعی و این گوهر ذاتی یکی از بزرگترین منابع شادمانی و خوشبختی است. با تبدیل شدن به آنچه برای آن سرشته شده‌ایم، شادمانی عمیق و پایدار را تجربه می‌کنیم.
بزرگترین خدمتی که در حق خود و دیگران می‌توانیم انجام دهیم این است که گوهر ذاتی خود را بشناسیم و در راه شکوفایی و عرضه آن به جهان گام برداریم. در این صورت به مقام پادشاهی سرزمین وجود خویش دست خواهیم یافت، چنانکه حافظ نیز گفته: «تاج شاهی طلبی، گوهر ذاتی بنمای / ور خود از تخمه جمشید و فریدون باشی»
درس های نبوغ از آلبرت اینشتین
مطالب این کتاب طیف وسیعی از موضوعات از جمله رشد فکری، استعداد، نبوغ، تلاش، آموزش، تفکر، کنجکاوی، تخیل، مکاشفه، اخلاق، انسانیت، علم، تکنولوژی، ملی‌گرایی، سیاست، سرنوشت بشری و جنگ و … را در بر می‌گیرد. تنوع موضوعات خود به خوبی نشان می‌دهد که اینشتین علاوه بر مسائل علمی در زمینۀ سایر مسائل زندگی بشری نیز به طور جدی به تأمل پرداخته است.
نتیجۀ این تأملات عموماً شامل کشف و شهودی است که حقیقتی ژرف را در باب موضوع آشکار می‌سازد. بنابراین درک عمیق و به‌کار بستن این آموزه‌ها می‌تواند ارزش حیاتی و تحول‌آفرین در زندگی فردی و در نهایت در گسترۀ وسیع زندگی بشری داشته باشد.
نقش والدین در شکوفایی خلاقیت کودکان
زمان تقریبی مطالعه: ۹ دقیقه مدت سی سال است که روانشناسان کشف کرده‌اند که روش‌های پدران و مادران و ارزش‌های آنها با خلاقیت کودکان در ارتباط است. البته امکان دارد کودکان خلاق باعث شوند پدران و مادران روش‌هایی خاص اتخاذ نموده و به شیوه‌ای خاص عمل نمایند. هر چند وقتی ما تحقیقات علمی را با…
چگونه ارباب ذهن خود باشیم نه بردۀ آن
زمان تقریبی مطالعه: ۹ دقیقه ذهن ابزار فوق‌العاده قدرتمندی است، اما با این حال فقط یک ابزار است و اگر جایگاهی فراتر از ابزار به آن داده شود؛ می‌تواند بسیار مخرب و خطرناک باشد. همان طور که گفته شده «ذهن یا خدمتکاری است عالی و یا اربابی بی‌رحم.» بسیاری از مشکلات امروزی بشر از جمله…
خودتخریبی چیست و چگونه مانع خودشکوفایی ما می‌شود؟
زمان تقریبی مطالعه: ۱۰ دقیقه طبیعی است که هر انسانی بخواهد موفق شود و با به کار گرفتن استعدادهای خود به خودشکوفایی برسد. با این حال، بسیاری از انسان‌ها در زندگی باعث شکست خود می‌شوند. آنها خودتخریب‌گرها هستند. بعضی از مردم بزرگترین دشمن خویش هستند و به طور مداوم در حال گستردن دام‌هایی هستند که…
سه عامل خوشبختی از دیدگاه فیلسوف بدبین
زمان تقریبی مطالعه: ۱۰ دقیقه یک فیلسوف آلمانی که به بدبینی مشهور است، کتابی نوشته است که به بررسی مسئله‌ی «خوشبختی» می‌پردازد و شامل توصیه‌های بسیار حکیمانه برای در پیش گرفتن یک زندگی سعادتمندانه است. بسیاری از نویسندگان، او را پیش از نیچه و فروید، بنیان‌گذار روانشناسی مدرن می‌دانند. او کسی نیست جز آرتور شوپنهاور،…
چگونه بازی با یک بشقاب منجر به دریافت جایزه نوبل شد؟
زمان تقریبی مطالعه: ۸ دقیقه در ۱۹۱۸، دو سال پس از ارائه نظریه نسبیت عام توسط انیشتین، مهاجری روسی به نام ملویل آرتور فاینمن در شهرک فار راک اِوی (Far Rockaway) در حومۀ نزدیک به دریای نیویورک، چشم‌به‌راه تولد اولین فرزند خود بود. او که خود به دلیل فقدان امکانات نتوانسته بود آموزش رسمی ببیند،…
تجربه نزدیک به مرگ و روایت‌هایی از تجربه‌کنندگان آن
زمان تقریبی مطالعه: ۱۳ دقیقه مرگ و آنچه پس از آن اتفاق می‌افتد همیشه برای بشر سوالی اساسی بوده است. با اینکه بیشتر ادیان و مذاهب از تداوم حیات پس از مرگ در جهانی دیگر خبر داده‌اند اما اکثر شواهد در مورد پدیده مردن و حوادث پس از آن به افسانه‌ها، داستان‌ها و حکایات واسطه‌های…
زندگی مدرن و معنای گمشده: راهکارهایی برای معنادار ساختن زندگی
زمان تقریبی مطالعه: ۹ دقیقه آیا زندگی و اقتصاد مدرن، انسان‌ها را به مصرف‌کننده‌های صرف بدل کرده است؟ آیا همه روزه خلا معنوی بیشتری را در زندگی خود احساس می‌کنید؟ برای اکثر انسان‌ها، باورهای مذهبی بستری برای یافتن معنای زندگی‌شان است. اما معمولا انتخاب مذهب، جنبه‌ای مادرزادی دارد و کمتر کسی پس از تحقیق و…
این سه معلم: ارسطو، فارابی، میرداماد
زمان تقریبی مطالعه: ۷ دقیقه شاید عجیب باشد که از میان هزاران دانشمند، فیلسوف و متفکر در طول تاریخ چرا فقط سه نفر به عنوان «معلم» ملقب شده‌اند. ارسطو به‌عنوان معلم اول، فارابی به‌عنوان معلم ثانی و میرداماد به‌عنوان معلم ثالث شناخته می‌شود. چرا دو نفر از این سه نفر ایرانی هستند؟ ارسطوی یونانی و…
گاستون باشلار؛ فیلسوف علم و تخیل
زمان تقریبی مطالعه: ۱۱ دقیقه «انسانی نامتعارف، با زندگی‌ای نامتعارف و اندیشه‌ای نامتعارف‌تر».* این توصیفی است که یکی از همکاران دانشگاهی باشلار در سوربُن، اتین ژیلسون[۱]، از وی ارائه می‌دهد.[۲]** از اداره پست تا دانشگاه سوربن گاستون باشلار، در سال ۱۸۸۴ م. در روستای بار- سور- اوب[۳] در فرانسه به دنیا آمد و در سال…
چه باشد آنچه خوانندش تخیل
زمان تقریبی مطالعه: ۲۹ دقیقه تخیل[۱] در لغت به معنی خیال‌کردن، خیال‌بستن و پنداشتن است.* برای تخیل در فلسفه، روانشناسی و ادبیات، تعریف‌های متفاوت و گوناگونی قائل شده‌اند.[۲]** تخیل، به گسترۀ وسیعی از فرآیندهای روانی اطلاق گردیده که از جمله آنها می‌توان به این موارد اشاره کرد: «۱-توانایی تفکر در مورد چیزی که در حال…
علم، شعر، تخیل
زمان تقریبی مطالعه: ۴ دقیقه علم ساختۀ انسان است. این حقیقتی بدیهی است که غالباً فراموش می‌شود و تذکر آن در اینجا به امید کاستن فاصله میان دو فرهنگ، میان علم و هنر، است. ورنر هایزنبرگ شاید، علم در جهان امروز، ایدئولوژیِ مسلط باشد. سودبخشی آن در کاربست تکنولوژیک، سیمای جهان و زندگی بشر را…
کشف های تصادفی در علم : از دانشمند غوطه‌ور تا زنده کردن مردگان
زمان تقریبی مطالعه: ۸ دقیقه سیری در تاریخ علم نشان می‌دهد که کشف‌های علمی به شیوه‌های گوناگونی روی‌داده‌اند. در این مطلب به هفت موردی پرداختم که شانس و تصادف، ذهنی خلاق و آماده را به کشفی ارزشمند رهنمون شده است. این مثال‌ها نشان می‌دهد که عوامل متعدد و پیش‌بینی‌ناپذیری ممکن است منشأ الهام و جرقه‌ای…
نظریه‌های علمی چیستند؟
زمان تقریبی مطالعه: ۱۰ دقیقه نظریه‌های علمی از مباحث محوری فلسفه علم به‌شمار می‌آیند. بطوریکه فردریک سوپ[۱] نویسنده کتاب ساختار نظریه‌های علمی[۲] (۱۹۷۴) این نظر را چندان اغراق‌آمیز نمی‌داند که «فلسفه علم را چیزی بیش از تحلیل نظریه‌های علمی و بررسی نقش آنها در پیشرفت علم» بدانیم.[۳] نظریه‌های علمی در مرکز بسیاری از مباحث فلسفه…
رویکرد خطاشناختی در آموزش علوم
زمان تقریبی مطالعه: ۶ دقیقه اشتباهات و خطاهای دانش‌آموزان در مورد مفاهیم و مسائل علمی چه جایگاهی در تعلیم و تربیت دارد؟ در فرهنگ عامیانه اینکه کودک هر چیزی را با آزمون‌وخطا یاد می‌گیرد، امری پذیرفته شده است اما در کلاس درس، خطا و اشتباه دانش‌آموز در مورد مفاهیم درسی معمولا با هزینه‌های روانی…
تاریخ معرفت‌شناختی علوم و کارکردهای آن در آموزش علم
زمان تقریبی مطالعه: ۱۴ دقیقه «تاریخ معرفت‌شناختی علم» را می‌توان رویکردی خاص در «تاریخ علم» به شمار آورد. برای روشن شدن مفهوم و اهمیت این نوع تاریخ در آموزش علوم لازم است که نگاهی به تاریخچه استفاده از تاریخ علم در آموزش علم داشته باشیم. تاریخ علم، مشخصاً با انتشار کتاب ساختار انقلاب‌های علمی[۱]…
زیباشناسی علم: علم به مثابه هنر و دانشمند به مثابه هنرمند
زمان تقریبی مطالعه: ۵ دقیقه عموماً تصور بر این است که شکاف بزرگی میان هنر و علم و بین هنرمند و دانشمند وجود دارد. اما حقیقت این است که «علم و هنری که به درجات عالی تکامل رسیده باشند، از نظر روانشناسی و دیگر جنبه‌ها بسیار به هم نزدیک‌اند» (فرای، ۱۳۶۳، ص ۱۰). بررسی‌های تجربی…
علم و اسطوره
زمان تقریبی مطالعه: ۱۰ دقیقه علم چه نسبتی با اسطوره دارد؟ آیا علم از دل اسطوره‌های کهن برآمده است؟ آیا علم جهان را اسطوره‌زدایی کرده است یا خود اسطوره‌ای مدرن است؟ میتوس و لوگوس اسطوره در زبان‌های اروپایی معادل میت[۱] می‌باشد که از واژه‌ی یونانی میتوس[۲] اخذ شده است. میتوس، نخست در زبان هومر و…
نقش تخیل و دانش در تولید ثروت در هزاره سوم
زمان تقریبی مطالعه: ۴ دقیقه نقش تخیل و دانش در تولید ثروت هر روز محوری تر می شود اما در گذشته قدرت فیزیکی از اهمیت اساسی برخوردار بوده است. هرکول قهرمان اسطوره‌ای یونان بود. او سمبل قدرت فیزیکی و همچنین شجاعت محسوب می‌شد. در اسطوره‌ها آمده که هنگامی که در گهواره بود دو مار را…
نقش تخیل و خلاقیت در آموزش علم
زمان تقریبی مطالعه: ۴ دقیقه نقش تخیل در علم چیست؟ آیا میان تخیل شاعر و دانشمند تفاوتی اساسی وجود دارد؟ میجلی در پاسخ به این سؤالها نمونه جالبی را طرح میکند؛ اینکه شعر یک فیلسوف یونانی به نام لوکرتیوس که در آن به شرح نظریه اتمیستی خود از ماهیت جهان پرداخته است، چگونه بر بنیان‌های…
ساعت نبوغ و آموزش علم علاقه محور
زمان تقریبی مطالعه: ۴ دقیقه با توجه به اهمیت و سیطره‌ای که علم در زندگی شخصی و اجتماعی امروز بشر یافته است و اهمیت آن در پیشرفت فناورانه و رشد و توسعه اقتصادی، آموزش علوم طبیعی بخشی محوری از تعلیم‌وتربیت رسمی هر کشوری محسوب می‌شود. در میان عوامل مختلف مؤثر در آموزش علوم، «علاقه» دانش‌آموزان،…