زمان تقریبی مطالعه: ۸ دقیقه هرچند نسبت میان علم و شعر از وجوه متعددی قابل بررسی است،[۱] اما ما در تناسب با موضوع تحقیق* به برخی جوانب اکتفا می‌کنیم. از آنچه تا بدین‌جا گفته شد به نظر می‌رسد که یکی از نسبت‌های محوری علم و شعر، نسبت میان تعقل و تخیل است. تعقل، لازمۀ اساسی…
زمان تقریبی مطالعه: ۳۱ دقیقه چالش گسست تاریخی در تعلیم و تربیت قدیم و مدرن ایران، ضرورت بررسی تاریخی در این زمینه را دو چندان ساخته است. در راستای چنین ضرورتی در این پژوهش، به یکی از ابعاد آن یعنی تلقی متفکران مسلمان از علوم طبیعی در دوران شکوفایی تمدن اسلامی-ایرانی و نسبت آن با…
زمان تقریبی مطالعه: ۶ دقیقه در یک قرن اخیر، وحدت‌بخشی نیروهای بنیادی طبیعت یکی از بزرگ‌ترین رویاهای فیزیکدانان بوده است. اینشتین سی سال آخر عمر خود را صرف چنین هدفی کرد و ناکام ماند. در دهۀ هفتاد میلادی سه فیزیکدان نظری موفق شدند با ترکیب دو نیرو از چهار نیروی بنیادی گام مهمی در جهت…
زمان تقریبی مطالعه: ۸ دقیقه شاید در متون ریاضی به نام‌هایی چون «چهارضلعی خیام-ساکری»، «مثلث خیام-پاسکال» و «دو جمله‌ای خیام-نیوتن» برخورد کرده باشید و شاید این سؤال به ذهنتان خطور کرده باشد که به چه دلیلی نام خیام در کنار ریاضیدانان و دانشمندانی که چندین قرن پس از او می‌زیسته‌اند؛ قرار گرفته است؟ و…
زمان تقریبی مطالعه: ۱۱ دقیقه «انسانی نامتعارف، با زندگی‌ای نامتعارف و اندیشه‌ای نامتعارف‌تر».* این توصیفی است که یکی از همکاران دانشگاهی باشلار در سوربُن، اتین ژیلسون[۱]، از وی ارائه می‌دهد.[۲]** از اداره پست تا دانشگاه سوربن گاستون باشلار، در سال ۱۸۸۴ م. در روستای بار- سور- اوب[۳] در فرانسه به دنیا آمد و در سال…
زمان تقریبی مطالعه: ۴ دقیقه علم ساختۀ انسان است. این حقیقتی بدیهی است که غالباً فراموش می‌شود و تذکر آن در اینجا به امید کاستن فاصله میان دو فرهنگ، میان علم و هنر، است. ورنر هایزنبرگ شاید، علم در جهان امروز، ایدئولوژیِ مسلط باشد. سودبخشی آن در کاربست تکنولوژیک، سیمای جهان و زندگی بشر را…
زمان تقریبی مطالعه: ۸ دقیقه سیری در تاریخ علم و رواشناسی کشف و ابداع علمی نشان می‌دهد که خلاقیت‌های علمی به شیوه‌های گوناگونی روی‌داده‌اند. در این مطلب به هفت موردی پرداختم که شانس و تصادف، ذهنی خلاق و آماده را به کشفی ارزشمند رهنمون شده است. این مثال‌ها نشان می‌دهد که عوامل متعدد و پیش‌بینی‌ناپذیری…
زمان تقریبی مطالعه: ۱۰ دقیقه نظریه‌های علمی از مباحث محوری فلسفه علم به‌شمار می‌آیند. بطوریکه فردریک سوپ[۱] نویسنده کتاب ساختار نظریه‌های علمی[۲] (۱۹۷۴) این نظر را چندان اغراق‌آمیز نمی‌داند که «فلسفه علم را چیزی بیش از تحلیل نظریه‌های علمی و بررسی نقش آنها در پیشرفت علم» بدانیم.[۳] نظریه‌های علمی در مرکز بسیاری از مباحث فلسفه…
زمان تقریبی مطالعه: ۱۴ دقیقه «تاریخ معرفت‌شناختی علم» را می‌توان رویکردی خاص در «تاریخ علم» به شمار آورد. برای روشن شدن مفهوم و اهمیت این نوع تاریخ در آموزش علوم لازم است که نگاهی به تاریخچه استفاده از تاریخ علم در آموزش علم داشته باشیم. تاریخ علم، مشخصاً با انتشار کتاب ساختار انقلاب‌های علمی[۱]…
زمان تقریبی مطالعه: ۵ دقیقه عموماً تصور بر این است که شکاف بزرگی میان هنر و علم و بین هنرمند و دانشمند وجود دارد. اما حقیقت این است که «علم و هنری که به درجات عالی تکامل رسیده باشند، از نظر روان‌شناسی و دیگر جنبه‌ها بسیار به هم نزدیک‌اند» (فرای، ۱۳۶۳، ص ۱۰). بررسی‌های تجربی…
