در جهان بحران زدۀ کنونی با گرایش روزافزونی به رواقی گری مواجه هستیم. بسیاری برای محافظت خود از آثار سوء جهان بیرون و دستیابی به آرامش که در جهان پراسترس امروز گوهری کمیاب است آموزه های رواقی را پناهگاهی امن می یابند. به همین دلیل در این نوشته به آرامش رواقی و تکنیک ها و آموزه هایی برای تمرین و پرورش آن می پردازیم.
نگاهی به تاریخچه مکتب رواقی
مکتب فلسفی رواقی در آتن توسط زنون رواقی (سیتیومی) (Zeno of Citium) در اوایل قرن سوم پیش از میلاد تأسیس شد. نام “رواقی” از Stoa Poikile می آید، ایوانی نقاشی شده در آتن، جایی که زنون و پیروانش برای بحث در مورد فلسفه گرد هم می آمدند.
زنون به شدت تحت تأثیر آموزه های سینیکی ها (Cynics) یا کلبیون (کلبی مسلکان) بود که معتقد به زندگی ساده و با فضیلت مطابق با طبیعت بودند. با این حال، رواقیون ایده های منحصر به فرد خود را توسعه دادند و به یکی از تأثیرگذارترین مکاتب فلسفی در جهان باستان تبدیل شدند.
یکی از مفاهیم کلیدی در رواقی گری این ایده است که ما باید بر آنچه در کنترل ما است تمرکز کنیم و نگران چیزهایی نباشیم که خارج از کنترل ما هستند.
مفهوم مهم دیگر در رواقی گری، تمایز بین چیزهایی است که «خوب» و چیزهایی که «بد» هستند. رواقیون معتقد بودند که تنها چیز واقعاً خوب فضیلت است که شامل خرد، شجاعت، عدالت و خویشتن داری است. آنها همچنین معتقد بودند که کالاهای بیرونی، مانند ثروت و شهرت، ذاتا خوب یا بد نیستند، بلکه خنثی هستند و می توان از آنها برای اهداف خوب یا بد استفاده کرد.
رواقیون به وحدت همه چیز معتقد بودند و همه چیز در جهان را به هم پیوسته می دانستند. آنها همچنین معتقد بودند که جهان توسط نیرویی عقلانی و خیرخواه اداره می شود که آن را لوگوس می نامیدند.
مکتب رواقی همچنان در سراسر دوره هلنیستی و امپراتوری روم تأثیرگذار بود. برخی از مشهورترین فیلسوفان رواقی عبارتند از: اپیکتتوس Epictetus، سنکا Seneca و مارکوس اورلیوس Marcus Aurelius. با این حال، پس از سقوط امپراتوری روم، این مدرسه به تدریج از محبوبیت و نفوذ خود کاسته شد. با این وجود، اندیشه های رواقی تا به امروز بر فلسفه و سایر زمینه ها تأثیر گذاشته است.
علت گرایش به رواقیگری در جهان معاصر
علاقه فزاینده ای به رواقی گری در جهان معاصر وجود داشته است و دلایل متعددی برای این گرایش وجود دارد. یکی از دلایل آن این است که رواقی گرایی رویکردی عملی و قابل دسترس برای رشد شخصی و خودسازی ارائه می دهد. رواقیون معتقد بودند که ما می توانیم فضیلت و خرد را از طریق تمرین روزانه پرورش دهیم و یاد بگیریم که مطابق طبیعت و جهان زندگی کنیم. بسیاری از مردم این رویکرد را جذاب می‌دانند زیرا بر مسئولیت و اختیار شخصی تأکید می‌کند و ما را تشویق می‌کند تا بر آنچه در کنترل ما است تمرکز کنیم.
دلیل دیگر محبوبیت رواقی گری تأکید آن بر انعطاف پذیری و خویشتن داری عاطفی است. رواقیون معتقد بودند که ما می توانیم یاد بگیریم که احساسات خود را مدیریت کنیم و با آرامش و وقار به چالش ها پاسخ دهیم. این می تواند به ویژه در دنیایی که اغلب استرس زا و غیرقابل پیش بینی است ارزشمند باشد.
رواقی گرایی همچنین چارچوبی برای تصمیم گیری اخلاقی و احساس هدف و معنا ارائه می دهد. رواقیون معتقد بودند که ما باید مطابق با ارزش ها و اصول خود زندگی کنیم و از طریق بافضیلت زیستن و خدمت به دیگران می توانیم به خیر بزرگتر کمک کنیم.
در نهایت، محبوبیت رواقی ممکن است به دلیل اهمیت تاریخی و فرهنگی آن نیز باشد. بسیاری از مردم به سوی خرد و بینش فیلسوفان باستان جذب می شوند و رواقی گری سنت و تاریخ غنی ای دارد که هزاران سال را در بر می گیرد.
به طور کلی، گرایش رواقی‌گرایی در دنیای معاصر نشان‌دهنده تمایل فزاینده برای رشد شخصی، انعطاف‌پذیری، و زندگی اخلاقی است، و به رسمیت شناختن اینکه رواقیون باستان چیزهای زیادی در این زمینه‌ها برای ارائه دارند. با این حال رواقی گری از جنبه دیگری نیز برای جهان امروز مناسب است.
رواقی گری به مثابه فلسفه دوران بحران
جهان امروز ما جهانی بحران زده است و رواقی گری همیشه در زمان بحران یک فلسفه رایج بوده است، زیرا رویکردی عملی و مؤثر برای مقابله با ناملایمات و عدم اطمینان ارائه می دهد.
همان طور که اشاره کردیم یکی از ایده های کلیدی در رواقی گری، تمایز بین آنچه تحت کنترل ما است و آنچه خارج از کنترل ما می باشد، است. رواقیون معتقد بودند که ما باید روی آنچه تحت کنترل ماست، مانند افکار، احساسات و اعمال خود تمرکز کنیم و نگران چیزهایی نباشیم که خارج از کنترل ما هستند، مانند اعمال دیگران، یا رویدادهای غیرقابل پیش بینی دنیا. این رویکرد می‌تواند به‌ویژه در زمان‌های بحرانی مفید باشد، زمانی که ممکن است تحت تأثیر شرایطی که خارج از کنترل ما هستند دچارترس، ناآرامی و اضطراب شویم.
یکی دیگر از ایده های مهم در رواقی گری، مفهوم تاب آوری و خودکنترلی عاطفی است. رواقیون معتقد بودند که ما می توانیم یاد بگیریم که احساسات خود را مدیریت کنیم و با آرامش و طمانینه به چالش ها پاسخ دهیم. این می تواند به ویژه در طول یک بحران، زمانی که احساساتی مانند ترس، اضطراب و عصبانیت ممکن است افزایش یابد، ارزشمند باشد.
رواقی گرایی همچنین بر اهمیت مسئولیت شخصی و عاملیت تأکید دارد. رواقیون معتقد بودند که ما قدرت انتخاب افکار و اعمال خود را داریم و می توانیم با تمرین روزانه فضیلت و خرد را در خود پرورش دهیم. این می تواند در یک زمانه بحرانی، وقتی که ممکن است احساس ناتوانی یا درماندگی کنیم، قدرت بخش باشد.
به طور کلی، رواقی گرایی می تواند فلسفه ارزشمندی در زمانه بحران باشد، زیرا ابزارها و بینش های عملی را برای مقابله با ناملایمات و عدم اطمینان ارائه می دهد و می تواند به ما در پرورش انعطاف پذیری، خودکنترلی عاطفی، مسئولیت شخصی، و احساس هدف و معنا کمک کند.
آرامش رواقی و ویژگی های آن
آرامش رواقی به حالتی از صلح و آرامش درونی اشاره دارد که رواقیون از طریق نظم و انضباط و فضیلت پرورش می دهند. برخی از ویژگی های کلیدی آرامش رواقی عبارتند از:
خودکنترلی عاطفی
رواقیون خود را آموزش می دادند تا احساسات و امیال خود را با جدایی مشاهده کنند و اجازه نمی دادند که تحت تأثیر احساسات و انگیزه های متلاطم خود قرار گیرند یا آنها را کنترل کنند. آنها نسبت به احساسات و اشتیاق نوعی بی تفاوتی را پرورش می دادند.
جدا شدن از میل
رواقیون خود را از امیال جدا می کردند و می آموختند که اسیر لذت، منفعت مادی یا حتی خود خوشبختی یا اسیر آن نشوند. آنان به فضیلت و آرامش درونی راضی بودند.
اهمیت پذیرش رویدادها در دستیابی به آرامش رواقی
رواقیون شرایط زندگی را با آرامش می پذیرفتند و هر سرنوشتی یا رویدادهای بیرونی برایشان پیش می آمد را پذیرفتند. آنها آرزوی چیزی جز آنچه داشتند نداشتند و از کمبود یا بدبختی خود شکایت نمی کردند. آنها زندگی را همانطور که در حال شکل گرفتن بود می پذیرفتند.
صلح در میان تلاطم
حتی در میان طوفان های زندگی، درگیری ها، دردها، ضررها، ناامیدی و غیرمنطقی بودن دیگران، رواقی می تواند کاملا آرام، متین و در صلح بماند. دژ درونی آنها از تاثیر شرایط بیرونی در امان بود.
اختیار انسان در کنترل ذهنی و تفسیر وقایع
رواقیون بر این باور بودند که «تأثیر اولیه» و واکنش به رویدادها در کنترل ماست. با نظم بخشیدن به ذهن و انتخاب تفسیر وقایع به شیوه ای جدا و با فضیلت، می توانند آرامش و متانت را حفظ کنند. واکنش های ما یک انتخاب است.
دستیابی به آرامش رواقی با خرد
آرامش حاصل خرد و فضیلت بود نه انکار و گریز. رواقیون بر پرورش بینش در مورد آنچه تحت کنترل ما است و آنچه نیست، و فضیلت در مورد موضوعات تحت کنترل ما تمرکز داشتند. آنها با خرد به آرامش می رسیدند.
همسویی اراده با عقل
وقتی اراده و امیال ما با عقل و طبیعت همسو شود، به آتاراکسی یا آرامش روح می رسیم. با خواستن چیزی که معقول و طبیعی است، از مزاحمت ها دوری می کنیم و آرامش خود را حفظ می نماییم.
بنابراین به طور خلاصه، آرامش رواقی به آرامش و تعادل درونی اشاره دارد که از طریق خرد، خودکنترلی، پذیرش و انضباط حاصل می شود. این نتیجه همسو کردن اراده ما با عقل و پرورش بی تفاوتی نسبت به میل و احساسات است. به ما این امکان را می دهد که در هر شرایطی استوار و آرام بمانیم.
نکاتی برای تمرین و پرورش آرامش رواقی
تمرین و پرورش آرامش رواقی شامل تعدادی استراتژی و تکنیک کلیدی است. در ادامه برخی از آنها را بررسی می کنیم.
برای آرامش رواقی، ذهن آگاهی را تمرین کنید.
دائماً قدرت آرامش بخش لحظه حال را به خود یادآوری کنید. به افکار و اعمال خود توجه کنید و سعی کنید به ذهن آگاهی و آگاهی نسبت به کاری که در حال حاضر انجام می دهید، برسید. این به حفظ آرامش و حذف نگرانی های ناشی از فکر به گذشته و آینده کمک می کند.
از خواسته ها و واکنش های عاطفی جدا شوید.
خواسته ها، انگیزه ها و احساسات خود را با دیدگاهی بی تفاوت و از بیرون مشاهده کنید. آنها را قضاوت نکنید، فقط آنها را مشاهده کنید و سپس بدون اینکه به آنها عمل کنید آنها را رها کنید. این به شما کمک می کند که از غلبه آنها در امان بمانید.
همه رویدادهای خارجی را با آرامش بپذیرید.
پذیرفتن هر آنچه در زندگی برایتان پیش می آید را با لطف و آرامش تمرین کنید. تا جایی که می توانید از دست دادن، سختی، شکست، ناراحتی و رنج را بدون شکایت بپذیرید. همانطور که هر واقعیتی آشکار می شود، به آن “بله” بگویید.
روی انتخاب های خود تمرکز کنید نه چیزهای خارجی.
به یاد داشته باشید که نگرش ها و قضاوت های شما تنها چیزهایی هستند که تحت کنترل شما هستند. در مورد چیزهایی که خارج از کنترل شماست به خود زحمت ندهید. با تمرکز بر انتخاب های درست، آرام بمانید.
اخلاق را در نظر بگیرید، نه فایده یا لذت را.
به استدلال اخلاقی و وظیفه خود اجازه دهید تا انتخاب های شما را هدایت کند، نه احساسات، خواسته ها یا علایق خودخواهانه. با اراده کردن آنچه فضیلت است به مقبولیت و آرامش می رسید.
از مقیاس بزرگ به زندگی بنگرید.
به یاد داشته باشید که همه چیزهای زمینی در مقیاس بزرگ چیزها زودگذر و ناچیز هستند. بدون توجه به آشفتگی، به خاطر داشته باشید که آن خواهد گذشت. و همه ما به یک اندازه در کیهان بی اهمیت هستیم. این دیدگاه نگرانی و غرور را از بین می برد.
آرامش رواقی با قدرشناسی
قدردانی از هدایای بزرگ و کوچک زندگی به آرامش ذهن کمک می کند. قدردان چیزهایی باشید که دارید به جای شکایت از چیزهایی که کمبود دارید. روح شکرگزار روحی آرام است.
مراقبه؛ راهی به سوی آرامش رواقی
هر روز زمانی را صرف پرورش آرامش و وضوح از طریق مدیتیشن، تفکر یا تأمل درونی کنید. حتی یک تمرین کوتاه ۱۰-۱۵ دقیقه ای می تواند به آرام کردن ذهن شما و کاهش افکار مزاحم کمک کند.
با خودتان مهربانانه صحبت کنید.
با همان شفقت و خردی که به یک دوست نشان می دهید با خود رفتار کنید. از قضاوت و انتقاد شدید که فقط آرامش شما را بر هم می زند بپرهیزید. با تشویق و دقت با خودتان صحبت کنید.
به یاد داشته باشید، آرامش یک عضله است.
مانند هر رشته دیگری، پرورش آرامش رواقی نیازمند تمرین و صبر است. اگر آرامش خود را از دست دادید از خودتان ناامید نشوید. به آرامی خود را به تعادل برگردانید و با تمرین مداوم به تقویت آرامش خود ادامه دهید. با گذشت زمان، آرامش رواقی به طبیعت دوم شما تبدیل می شود.
معرفی برخی کتاب های شاخص در زمینه رواقیگری و آرامش رواقی
در ادامه چند کتاب و منبع عالی برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد رواقی گری و آرامش رواقی معرفی می کنیم.
کتاب تاملات مارکوس اورلیوس
کتاب تاملات شناخته شده ترین اثر حکمت و فلسفه رواقی است. مارکوس اورلیوس آموزه ها و درس های رواقی را برای زندگی عملی بیان می کند. این کتاب مجموعه ای از افکار و تأملات معنوی اوست.
کتاب نامه های رواقی یا چهار رساله در باب زندگی از سنکا
این مجموعه از نامه های سنکا رواقی آموزه های مختلف رواقی در مورد احساسات، فضیلت، سرنوشت، دوستی و یافتن معنا در زندگی را پوشش می دهد. سنکا از دریچه رواق گرایی تشویق و توصیه می کند.
راهنمای زندگی خوب نوشته ویلیام بی اروین.
دو کتاب ویلیام اروین در دسترس برای رواق گرایی و چگونگی کاربرد آموزه های آن در زندگی مدرن است. دیدگاه های رواقی در مورد احساسات، اخلاق، لذت، فضیلت و یافتن آرامش در مواجهه با ناملایمات را پوشش می دهد. آموزه های رواقی را از طریق مثال ها و داستان های فراوان حیات می بخشد.
کتاب چگونه آزاد باشیم از اپیکتتوس
رواقی گری در دوران مدرن از استفن رایان
کتاب چگونه مانند یک امپراتور فکر کنیم از دونالد رابرتسون
جان های رواقی: چگونه همچون یک فیلسوف زندگی کنیم: ۳۶۶ تامل روزانه در باب حکمت، استقامت و هنر زیستن از رایان هالیدی استفن میشلمن
کتاب های با موضوع فلسفه و آرامش رواقی بسیار است که می تواند جهت بهبود زندگی و آرام زیستن در جهانی بحرانی به ما یاری رساند.
